1. ÜNİTE: ALLAH-İNSAN İLİŞKİSİ
-
KB2.3. Özetleme, KB2.8. Sorgulama, KB2.15. Yansıtma, KB3.3. Eleştirel Düşünme
E3.2. Odaklanma, E3.6. Analitik Düşünme, E3.8. Soru Sorma
SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim
D12. Sabır, D16. Sorumluluk
OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık
DKAB.9.1.1. İnsanın yaratılışını ve özelliklerini ayetlerden hareketle tefekkür ederek sorgulayabilme
a) İnsanın yaratılışı ve özellikleri ile ilgili merak ettiklerini tanımlar.
b) İnsanın yaratılışına ve özelliklerine dair sorular sorar.
c) İnsanın yaratılışına ve özelliklerine dair İslam’ın temel kaynaklarından bilgiler toplar.
ç) İnsanın yaratılışına ve özelliklerine dair topladığı bilgileri değerlendirir.
d) İnsanın yaratılışına ve özelliklerine dair çıkarımlarda bulunur.
DKAB.9.1.2. İnsanın doğruyu arayan bir varlık olarak bilgiye ulaşma yolları hakkında eleştirel düşünebilme
a) İnsanın hakikate ulaşma konusunda vahiy ve peygamberlere olan ihtiyacını fark eder.
b) Vahyin ve peygamberin gönderiliş amacına dair akıl yürütür.
c) Akıl yürütmeyle ulaştığı çıkarımları yansıtır.
DKAB.9.1.3. Allah (cc) ile iletişimin ibadet ve dua ile sağlandığını yansıtabilme
a) İbadet ve dua deneyimlerini gözden geçirir.
b) İbadet ve dua deneyimlerine dayalı çıkarım yapar.
c) İbadet ve dua deneyimlerine dayalı yaptığı çıkarımları değerlendirir.
DKAB.9.1.4. Rum suresi 17-27. ayetlerin mesajlarını özetleyebilme
a) Ayetlerde verilen mesajlarla ilgili çözümleme yapar.
b) Ayetlerde geçen konuları sınıflandırır.
c) Ayetlerde verilen mesajları açıklar.
İnsan ve İnsanın Yaratılışı
Doğruyu Arayan Bir Varlık Olarak İnsan
İbadet ve Dua Eden Bir Varlık Olarak İnsan
Kur’an’dan Mesajlar
dua, fıtrat, hamt, marifet, mükellef, tövbe
Öğrenme çıktıları; açık uçlu sorular, evet-hayır kartları, çalışma yaprağı, dereceleme ölçeği, öz değerlendirme formu ve dereceli puanlama anahtarı kullanılarak değerlendirilebilir.
Allah’ın (cc) güzel isimlerinin yer aldığı dua örneklerinden bir sınıf panosu hazırlama, performans
görevi olarak verilebilir. Bu performans görevi “bilgi toplama, çıkarım yapma, içerik ve sunma” ölçütlerine göre dereceli puanlama anahtarı ve öz değerlendirme formu ile değerlendirilebilir.
Sonuç değerlendirmede performans görevleri kullanılabileceği gibi yazılı yoklamalar da kullanılabilir.
Öğrencilerin evrenin tesadüfen oluşmadığını ve bir yaratıcıya ihtiyaç olduğunu bildikleri kabul edilmektedir.
İnsanın yaratılış amacının ne olduğuyla ilgili sorular sorularak öğrencilerin verdikleri cevaplara göre ön bilgileri belirlenmeye çalışılır. Öğrencilere hangi peygamberleri ve ilahi kitapları bildikleri sorulur. Ardından Allah’ın (cc) neden ilahi kitap ve peygamber gönderdiğini tartışmaları istenir. Bu süreçte öğrencilerin hazır bulunuşlukları kontrol edilmiş olur.
Öğrencilere çevrelerindeki herhangi bir varlığın yaratılış amacı sorulur. Gelen cevaplardan hareketle insanın yaratılış amacının ne olabileceğine dair tartışma ortamı oluşturulur. Dünyadaki diğer varlıkların yaratılış amacının ne olduğu üzerine konuşmalar yapılır. Öğrencilerin görüşleri alınarak konuyla ilişki kurulur.
DKAB.9.1.1
Öğrencilere çevrelerindeki varlıkların yaratılış amacı sorularak konuya dikkat çekilir (E3.2). İnsanın yaratılışı ve özelliklerine dair öğrencilerin merak ettiklerini tanımlaması sağlanır (OB1, E3.8). İnsanın yaratılışı ve özellikleriyle ilgili soru sormalarına imkân tanınır. Bu konuda soru turu tekniği kullanılabilir. Öğrencilerden İslam’ın temel kaynaklarından konuyla ilgili bilgi toplaması istenir ve konuyu öğretmen rehberliğinde değerlendirmeleri beklenir. Yüce Allah’ın, insanı mükemmel bir varlık olarak yarattığına ilişkin öğrencilerin çıkarımlarda bulunması sağlanır. Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında açık uçlu sorular kullanılabilir. Öğrencilerin insanın yaratılış amacının farkına vararak kendisine, ailesine, topluma ve Allah’a (cc) karşı sorumluluk bilinci kazanması beklenir (D16.2).
DKAB.9.1.2
İnsanın hakikate ulaşma konusunda kullandığı bilgi kaynakları değerlendirilir. Bunun için beyin fırtınası tekniği kullanılabilir. Öğrenciler, bazı bilgilere duyu organları ve akıl yoluyla ulaşılamayacağını öğretmen rehberliğinde verilen örnekler üzerinden fark eder. İnsanın vahiy ve peygambere olan ihtiyacı vurgulanır. Konuyla ilgili ayetler incelenir. Öğrenciler ilgili ayetlerden hareketle vahyin ve peygamberin gönderiliş amacına dair akıl yürüterek çıkarımda bulunur (E3.6). Öğrenciler hakikati arayan bir varlık olarak doğru bilgiye ulaşmada akıl ve duyularla birlikte vahiyden faydalanır. Allah’ın (cc) Hâdi ismine konu ile bağlantı kurularak vurgu yapılır. Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında öğrencilerden bir değerlendirme metni yazmaları istenebilir. Yazılan metinler dereceleme ölçeği ile değerlendirilebilir.
DKAB.9.1.3
Allah (cc) ile bağ kurmanın ibadet, dua, tövbe etmek ve Kur’an okumakla sağlandığına vurgu yapılır. Kur’an-ı Kerim ve hadislerde geçen dua örnekleri incelenir. Öğrencilerden birer dua örneği yazmaları istenir. Bu yolla dua konusundaki deneyimlerini öğrenciler gözden geçirirler. İbadet ve duanın insana katkılarının neler olacağına dair öğrencilerin kendi deneyimlerinden hareketle çıkarım yapmaları beklenir (SDB1.3). Yapılan çıkarımlar evet-hayır kartları ile değerlendirilebilir. Öğrenci dua ve ibadetlerin zorluklarla mücadelede kendisine güç ve moral verebileceğini fark eder. İradesiyle değiştirebileceği ve değiştiremeyeceği olayları ve durumları ayırt eder (D12.1). İbadet ve dua konusu Allah’ın (cc) Mucib, Tevvab, Gaffar, Settar ve Afüv isimleri çerçevesinde değerlendirilir. Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında eşleştirme, boşluk doldurma ve kısa cevaplı sorulardan oluşan çalışma yaprağı kullanılabilir.
DKAB.9.1.4
Rum suresinin 17-27. ayetleri, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yayımlanan matbu ve dijital meallerden bulunarak incelenir (OB2). Ayetlerin nüzul sebeplerine, ayetlerde geçen şahıslara, yerlere, konulara ve kavramlara yer verilir. Öğrenciler bu ayetlerde verilen mesajları çözümler ve sınıflandırır. Bu süreçte bilgi kartları kullanılabilir. Öğrenciler, ayetlerde ele alınan konuları açıklar (SDB2.1). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında boşluk doldurma, doğru-yanlış, kısa cevaplı ve açık uçlu soru türlerinden oluşan çalışma yaprağı kullanılabilir.
Öğrencilerden Kur’an-ı Kerim’de geçen peygamber dualarından oluşan fanzin (küçük ölçekli dergi) hazırlamaları istenebilir. Görsel sanatlara ilgisi olan öğrencilerin ünitede verilen esmayıhüsna ile ilgili hat levhalarını incelemelerine ve bu alanda ürün oluşturmalarına imkân sağlanabilir.
Öğrencilerin öğrenme süreçlerine katılımlarını artırmak için gerekli araç gereçler hazırlanır ve ortam düzenlemesi yapılır. Öğrenciler sesli metin, video, soru cevap etkinlikleri ile desteklenebilir.
2. ÜNİTE: İSLAM’DA İNANÇ ESASLARI
-
KB2.3. Özetleme, KB2.8. Sorgulama, KB2.15. Yansıtma
E1.1. Merak, E3.4. Gerçeği Arama, E3.7. Sistematik Olma
SDB2.1. İletişim, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme
D5. Duyarlılık, D20. Yardımseverlik
OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık
DKAB.9.2.1. İman ve imanın mahiyetiyle ilgili konuları sorgulayabilme
a) İman ve imanın mahiyetiyle ilgili merak ettiği konuları tanımlar.
b) İman ve imanın mahiyetini anlayabilmek için sorular sorar.
c) İman ve imanın mahiyeti hakkında bilgi toplar.
ç) İman ve imanın mahiyeti hakkında toplanan bilgileri değerlendirir.
d) İman ve imanın mahiyeti hakkında toplanan bilgiler üzerinde çıkarım yapar.
DKAB.9.2.2. İslam’ın iman esaslarını ayet ve hadisler bağlamında özetleyebilme
a) Ayet ve hadislerden hareketle İslam’ın iman esaslarına ilişkin çözümleme yapar.
b) Ayet ve hadislerden hareketle iman esaslarını sınıflandırır.
c) Ayet ve hadislerden hareketle iman esaslarını açıklar.
DKAB.9.2.3. İmanın bireye ve topluma kazandırdıklarını yansıtabilme
a) İmanın bireye ve topluma kazandırdıkları ile ilgili izlenim veya deneyimlerini gözden geçirir.
b) İmanın bireye ve topluma kazandırdıkları ile ilgili izlenim ve deneyimlerine dayalı çıkarımlar yapar.
c) İmanın bireye ve topluma kazandırdıkları ile ilgili ulaştığı çıkarımları değerlendirir.
DKAB.9.2.4. Bakara suresinin 177. ayetindeki mesajları özetleyebilme
a) Ayette verilen mesajlarla ilgili çözümleme yapar.
b) Ayette geçen konuları sınıflandırır.
c) Ayette verilen mesajları açıklar.
İman ve İmanın mahiyeti
İslam’da İman Esasları
İmanın Bireye ve Topluma Kazandırdıkları
Kur’an’dan Mesajlar
ahiret, iman, kutsal kitap, melek, tevhit
Öğrenme çıktıları; açık uçlu sorular, çıkış kartları, 3-2-1 kartı, kavram haritası, öz değerlendirme formu ve dereceli puanlama anahtarı kullanılarak değerlendirilebilir.
İmanla ilgili temel kavramlar, iman esasları, imanın birey ve topluma katkılarıyla ilgili bilgi haritası hazırlama, performans görevi olarak verilebilir. Bu performans görevi, “konu hakkında bilgi toplama, ilişkilendirme, çözümleme, çıkarım yapma ve sunma” ölçütlerine göre dereceli puanlama anahtarı ve öz değerlendirme formuyla değerlendirilebilir.
Sonuç değerlendirmede performans görevleri kullanılabileceği gibi yazılı yoklamalar da kullanılabilir.
İmanın şartları konusunda öğrencilerin temel bilgilere sahip oldukları kabul edilmektedir.
Öğrencilerin “İman nedir, imanın şartları nelerdir, imanın bireye ve topluma kazandırdıkları nelerdir?” sorularına verdikleri cevaplara göre ön bilgileri belirlenir. İnsanın duygu, düşünce ve davranışları üzerinde Allah’a (cc), meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahirete, kadere ve kazaya inanmanın nasıl ve ne tür etkilerinin olabileceğiyle ilgili bir tartışma ortamı oluşturularak öğrencilerin hazır bulunuşlukları kontrol edilir.
Geçmişteki her toplumun yüce bir varlık inancına sahip olduğuna değinilir. Bu konuyla ilgili belgesellerden çeşitli bölümler izletilerek bütün insanların doğasında inanma duygusunun var olduğuna dikkat çekilebilir. İnancın hayatı anlamlandırmaya katkı sağladığı, huzur ve güven duygusunu geliştirdiği, güzel ahlaka yönlendirdiği örneklerle ele alınarak gerçek hayatla köprü kurulur.
DKAB.9.2.1
İnsanın inanma duygusuna doğuştan sahip olduğu vurgulanır, bu olgu geçmiş toplumlardan verilen örneklerle açıklanır. Öğrenciler imanın mahiyetiyle ilgili merak ettiklerini tanımlar (E1.1). Konuyla ilgili sorular sorar ve bu soruları listeler. Bu süreçte beyin fırtınası tekniği kullanılabilir. İman kavramı tanımlanarak imanın kalp ile tasdik dil ile ikrar olduğuna değinilir. Öğretmen konuyla ilgili yapılandırılmış bir metni öğrencilerle paylaşır. Bu metinden hareketle öğrenciler, ayet ve hadislerden imanın mahiyetine dair bilgi toplar ve arkadaşlarıyla paylaşır (E3.4, OB1). Öğrenciler bu bilgileri öğretmen rehberliğinde değerlendirir ve değerlendirmelerine dayalı çıkarımlar yapar. Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında açık uçlu sorular kullanılabilir.
DKAB.9.2.2
İman esasları ile ilgili ayet ve hadisler öğrencilerle paylaşılır. Öğrenciler tarafından ayet ve hadisler doğrultusunda iman esaslarına ilişkin çözümlemeler yapılır. Bu süreçte bilgi kartları kullanılabilir. Öğrenciler ayet ve hadisleri konularına göre sınıflandırır. Bu aşamada yapılandırılmış grid tekniği kullanılabilir. Öğrencilerin ayet ve hadislerden hareketle sistematik bir bakış açısıyla iman esaslarının ayrılmaz bir bütün olduğunu açıklamalarına imkân tanınır (E3.7). Öğrencilerden iman esaslarıyla ilgili görüş ve yorumlarını birbirleriyle paylaşmaları istenir (SDB2.1). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında çıkış kartları kullanılabilir.
DKAB.9.2.3
Öğrencilere imanın bireye ve topluma kazandırdıklarının neler olduğu sorulur ve öğrenciler konuyla ilgili izlenim ve deneyimlerini paylaşır. İmanın insanı güzel ahlaka yönlendirdiği, kaygıdan uzak tuttuğu, yalnızlıktan kurtardığı, insana huzur ve güven verdiğine vurgu yapılır. Bununla birlikte toplumda birlik, düzen ve istikrarı sağladığı, iyilik ve merhamet duygularını canlı tuttuğu, yardımlaşma ve dayanışma ruhu kazandırdığı belirtilir. Öğrenciler izlenim ve deneyimlerine dayalı çıkarımlar yapar. Bu süreçte görüş geliştirme tekniği kullanılabilir. Öğrenciler imanın bireye ve topluma kazandırdıklarına yönelik ulaştığı çıkarımları kendi ifadeleriyle değerlendirir (SDB2.3, SDB3.3). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında 3-2-1 kartı kullanılabilir. Öğrenci, imanın insana ve topluma kazandırdıklarının farkında olarak kendisinin ve başkalarının istekleri arasında denge kurar ve çevresindekilere duyarlı, sabırlı, anlayışlı ve nazik davranır. Bu süreçte ahlaki muhakeme yöntemi kullanılabilir (D5.2).
DKAB.9.2.4
Bakara suresi 177. ayetin meali, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yayımlanan matbu ve dijital meallerden bulunarak incelenir (OB2). Ayetin nüzul sebebine, ayette geçen şahıslara, yerlere, konulara ve kavramlara yer verilir. Öğrenciler bu ayette verilen mesajları çözümler ve sınıflandırır. Bu süreçte bilgi kartları kullanılabilir. Öğrenciler ayette ele alınan konuları açıklar (SDB2.1). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında kavram haritası kullanılabilir. Bakara suresi 177. ayetin mesajı çerçevesinde öğrencilerin sahip olduklarını (para, mal, bilgi vb.) başkalarıyla paylaşması gerektiğinin farkına varması ve insanlara yardım etmekten mutluluk duyacağı bir anlayışa ulaşması hedeflenir. Bu değerin kazandırılma sürecinde yaparak yaşayarak öğrenme modeli tercih edilebilir (D20.1).
Konuyla ilgili güvenilir kaynaklardan çeşitli belgeseller önerilir. Öğrencilerden inancın hayata yansımasıyla ilgili kısa bir film hazırlamaları istenebilir.
Öğrencilerin öğrenme süreçlerine katılımlarını artırmak için gerekli görsel-işitsel araç gereçler hazırlanır ve ortam düzenlemesi yapılır. Öğrenciler sesli metin, video, soru cevap etkinlikleri ile desteklenebilir. Öğrencilerin gruplar hâlinde çalışmaya yönlendirilmesi ve daha fazla rehberlik ve destek sunulmasıyla öğrenme süreçleri desteklenir.
3. ÜNİTE: İSLAM’DA İBADETLER
-
KB2.3. Özetleme, KB2.5. Sınıflandırma, KB2.6. Bilgi toplama, KB2.14. Yorumlama
E3.7. Sistematik Olma
SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık
D3. Çalışkanlık, D4. Dostluk, D6. Dürüstlük, D20. Yardımseverlik
OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık
DKAB.9.3.1. İslam’da ibadet ve ibadetin temel ilkeleri hakkında bilgi toplayabilme
a) İslam’da ibadet ve ibadetin temel ilkeleri hakkında bilgiye ulaşmak için kullanacağı kaynakları araştırır.
b) Kaynakları kullanarak İslam’da ibadet ve ibadetin temel ilkelerine dair bilgileri bilgi toplar.
c) İslam’da ibadet ve ibadetin temel ilkeleri hakkında ulaştığı bilgileri temel kaynaklardan faydalanarak doğrular.
ç) İslam’da ibadet ve ibadetin temel ilkeleri hakkında ulaştığı bilgileri kaydeder.
DKAB.9.3.2. İslam’da temel ibadetleri sınıflandırabilme
a) Dinin temel kaynaklarından ibadetlerin sınıflandırılmasında kullanılan ölçütleri açıklar.
b) Sınıflandırma ölçütlerine göre İslam’da temel ibadetleri ayırt eder.
c) İslam’da temel ibadetleri tasnif eder.
ç) İslam’da temel ibadetlerin neler olduğunu isimlendirir.
DKAB.9.3.3. İnsan ve ibadet ilişkisini yorumlayabilme
a) İnsan ve ibadet ilişkisini inceler.
b) İnsan ve ibadet ilişkisini kendi hayatı için anlamlı hâle getirir.
c) İnsan ve ibadet ilişkisini nesnel ve doğru bir şekilde ifade eder.
DKAB.9.3.4. Bakara suresi 21, Zariyat suresi 56 ve Hicr suresi 99. ayetlerin mesajlarını özetleyebilme
a) Ayetlerde verilen mesajlarla ilgili çözümleme yapar.
b) Ayetlerde geçen konuları sınıflandırır.
c) Ayetlerde verilen mesajları açıklar.
İslam’da İbadetin Kapsamı
İslam’da Temel İbadetler
İnsan ve İbadet
Kur’an’dan Mesajlar
ibadet, ihlas, ihsan , itidal, tefekkür, tesettür, tevazu, yardımlaşma
Öğrenme çıktıları; çıkış kartı, bilgi kartı, açık uçlu sorular, boşluk doldurma, doğru-yanlış, kısa cevaplı sorular, öz değerlendirme formu ve dereceli puanlama anahtarı kullanılarak değerlendirilebilir.
İbadetin bireye ve topluma kazandırdıklarıyla ilgili sunum hazırlama, performans görevi olarak verilebilir. Bu performans görevi “ibadetin bireye ve topluma kazandırdıkları hakkında bilgi toplama, bilgileri işleme, sınıflandırma ve sunma” ölçütlerine göre dereceli puanlama anahtarı ve öz değerlendirme formu ile değerlendirilebilir.
Sonuç değerlendirmede performans görevleri kullanılabileceği gibi yazılı yoklamalar da kullanılabilir.
Öğrencilerin namaz, oruç, zekât, hac ve kurban gibi ibadetler konusunda ön bilgilere sahip oldukları, ibadetlerle ilgili bazı tecrübe ve izlenimlerinin olduğu kabul edilmektedir.
Öğrencilere “İbadet nedir, ibadet etmenin insana kazandırdıkları nelerdir?” sorularak verdikleri cevaplara göre öğrencilerin ön bilgileri belirlenir. Bunun için kum saati tekniği kullanılabilir.
Öğrencilerden namaz, oruç, zekât, hac gibi ibadetler hakkındaki izlenimlerini aktarmaları istenir. Bu izlenimlerinden hareketle ibadetlerin birey ve toplum hayatında ne gibi etkilerinin olduğu ele alınarak gerçek yaşamla köprü kurulur.
DKAB.9.3.1
Öğrencilerin ibadet konusuyla ilgili merak ettiklerini sormaları sağlanır. Öğrenciler öğretmen rehberliğinde konuyla ilgili detaylı bilgilere ulaşmak için kullanacakları kaynakları araştırır (E3.7). Öğrencilerin yararlandığı kaynaklardan ibadetin tanımı, kapsamı, amacı ve temel ilkeleriyle ilgili bilgi toplamaları sağlanır (OB1). Bu süreçte grup çalışması tekniği kullanılabilir (SDB2.2). Öğrenciler topladıkları bilgilerin doğruluğunu öğretmen rehberliğinde kontrol eder ve bu bilgileri kaydeder. Ayrıca ibadetin temel ilkelerinden Kur’an-ı Kerim ve sünnete uygunluk, niyet, ihlas, süreklilik, itidal konularına vurgu yapılır. Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında çıkış kartı kullanılabilir. Öğrenciler düzenli çalışmanın başarı üzerindeki etkisini ibadetlerdeki süreklilik anlayışıyla ilişkilendirerek çalışkanlık değerinin önemini fark eder (D3.2).
DKAB.9.3.2
İslam’ın temel ibadetleriyle ilgili öğrencilere neler bildikleri sorulur. Beyin fırtınası tekniği bu aşamada kullanılabilir. İslam’ın temel ibadetleri olan namaz, oruç, zekât, hac ve kurban hakkında kısaca bilgi verilir. Bu ibadetlerle ilgili ayet ve hadisler vurgulanır. Ayrıca abdest ve guslün nasıl alınacağı ile namazın kılınışı kısaca ele alınır. Allah’ın (cc) rızasının gözetildiği tüm davranışların ibadet olduğuna ve salih amel kavramına değinilir. Bu bağlamda tesettür kavramı da ele alınır. İslam dinine göre tesettürün önemine değinilir. Tesettürün bazı ibadetlerin şartlarından biri olduğu açıklanır. Öğrenciler, dinin temel kaynaklarında yer alan ibadetlere dair sınıflandırma ölçütlerinin hükümleri ve yapılış şekilleri olduğunu öğretmen rehberliğinde açıklar. Bu ölçütlere göre öğrenciler ibadetleri birbirinden ayırt ederek tasnif eder. Öğrencilerin temel ibadetlerin isimlerini söylemesi beklenir. Bu süreçte eşleştirme tekniği kullanılabilir. Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında bilgi kartı kullanılabilir.
DKAB.9.3.3
İbadetlerin insanı Allah’a (cc) yakınlaştırması, güzel ahlaka yönlendirmesi, insanda yardımlaşma duygusunu, sabır ve disiplini geliştirmesi vurgulanır. İbadetin hikmetine, tefekkür boyutuna ve yapılış amacına değinilir. Öğrenciler zekât ve kurban ibadetlerinden hareketle sahip olduklarını (para, mal, bilgi vb.) paylaşmanın önemini yaparak yaşayarak öğrenir (D20.1,SDB1.3,SDB2.3). Öğrenciler insan-ibadet ilişkisi bağlamında ibadetlerin bireysel ve toplumsal hayata yansımalarını inceler (SDB2.3). İbadetlerin bireysel ve toplumsal yansımalarını kendi hayatı için anlamlı hâle getirir. Bunun için örnek olay tekniği kullanılabilir. Öğrenciler insan ve ibadet ilişkisini ayet ve hadislerden hareketle doğru bir şekilde ifade eder. Öğrencilerin, beraber yapılan ibadetlerin inananlar arasındaki dostluğu artırdığını fark etmelerine imkân tanınır (D4.3). Öğrenciler ihlasın insanı dürüstlüğe yönlendireceğini fark eder (D6.2). Bu değerin kazandırılmasına yönelik soru cevap ve drama teknikleri kullanılabilir. Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında açık uçlu sorular kullanılabilir.
DKAB.9.3.4
Bakara suresi 21, Zariyat suresi 56 ve Hicr suresi 99. ayetler, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yayımlanan matbu ve dijital meallerden bulunarak incelenir (OB2). Ayetlerin nüzul sebeplerine, ayetlerde geçen şahıslara, yerlere, konulara ve kavramlara yer verilir. Öğrenciler bu ayetlerde verilen mesajları çözümler ve sınıflandırır. Bu süreçte bilgi kartları kullanılabilir. Öğrenciler ayetlerde ele alınan konuları açıklar (SDB2.1). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında boşluk doldurma, doğru-yanlış, kısa cevaplı ve açık uçlu soru türleri kullanılabilir.
Öğrencilerin ilmihâlden ibadetlerin ayrıntılarını incelemeleri sağlanabilir. Farz, vacip, sünnet, müstehap ibadetlerin yer aldığı bir sunum hazırlamaları istenebilir. Hazırladıkları sunumun (afiş vb.) bir dokümana dönüştürülerek sınıf veya okul panosunda sergilemesi sağlanır.
Öğrencilerden namazda okunan kısa dua ve sureleri anlamlarıyla birlikte içeren bir sunu hazırlamaları istenebilir.
Öğrencilerin öğrenme süreçlerine katılımlarını artırmak için gerekli görsel-işitsel araç gereçler hazırlanır ve ortam düzenlemesi yapılır. Öğrenciler İslam’ın temel ibadetleri konusunda dijital içerik (sesli metin, video vb.), soru cevap etkinlikleriyle desteklenebilir. Öğrencilerin gruplar hâlinde çalışmaya yönlendirilmesi ve daha fazla rehberlik ve destek sunulmasıyla öğrenme süreçleri desteklenir.
4. ÜNİTE: İSLAM’DA AHLAK İLKELERİ
-
KB2.3. Özetleme, KB2.8. Sorgulama, KB2.20. Sentezleme, KB3.3. Eleştirel Düşünme
E3.4. Gerçeği Arama, E3.6. Analitik Düşünme, E3.11. Özgün Düşünme
SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.1. İletişim
D1. Adalet, D6. Dürüstlük, D12. Sabır, D20. Yardımseverlik
OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB6. Vatandaşlık Okuryazarlığı
DKAB.9.4.1. İslam’da ahlakın mahiyetini sorgulayabilme
a) İslam’da ahlakın mahiyetine yönelik merak ettiklerini ifade eder.
b) İslam’da ahlakın mahiyeti hakkında sorular sorar.
c) İslam’da ahlakın mahiyetiyle ilgili bilgi toplar.
ç) İslam’da ahlakın mahiyetiyle ilgili topladığı bilgilerin doğruluğunu değerlendirir.
d) İslam’da ahlakın mahiyetiyle ilgili topladığı bilgiler üzerinden çıkarım yapar.
DKAB.9.4.2. Ahlakın temel unsurlarını sentezleyebilme
a) Ahlakın temel unsurlarının neler olduğunu ifade eder.
b) Ahlakın temel unsurları arasında ilişki kurar.
c) Bu unsurlar arasında özgün bir bakış açısı oluşturur.
DKAB.9.4.3. Ahlaki tutum ve davranışlarla ilgili eleştirel düşünebilme
a) Ahlaki tutum ve davranışlara olan ihtiyacı sorgular.
b) Ahlaki tutum ve davranışların toplumsal düzene etkisiyle ilgili akıl yürütür.
c) Ahlaki tutum ve davranışla ilgili ulaştığı çıkarımları yansıtır.
DKAB.9.4.4. İsra suresi 23-29. ayetlerdeki mesajları özetleyebilme
a) Ayetlerde verilen mesajlarla ilgili çözümleme yapar.
b) Ayetlerde geçen konuları sınıflandırır.
c) Ayetlerde verilen mesajları açıklar.
İslam’da Ahlakın Mahiyeti
Ahlakın Temel Unsurları
Ahlaki Tutum ve Davranışlar
Kur’an’dan Mesajlar
adalet, ahilik, ahlak, şecaat, hikmet, iffet, vicdan, terbiye
Öğrenme çıktıları; açık uçlu sorular, çalışma yaprağı, dereceli puanlama anahtarı, tanılayıcı dallanmış ağaç, 3-2-1 kartı, öz değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir.
Belirlenen bir ahlaki değerle ilgili kısa film hazırlama, performans görevi olarak istenebilir. Bu performans görevi “değere ilişkin bilgi toplama, senaryo yazma, görüntü ve ses tekniklerine uygun çekim yapma” ölçütlerine göre dereceli puanlama anahtarı ve öz değerlendirme formu ile değerlendirilebilir.
Sonuç değerlendirmede performans görevleri kullanılabileceği gibi yazılı yoklamalar da kullanılabilir.
Ahlaki ilkelerin çoğunun evrensel özellik taşıdığını, İslam’da ahlak ilkelerinin önemli bir yer tuttuğunu, ahlakın birey ve toplum hayatında önemli bir yere sahip olduğunu öğrencilerin bildiği kabul edilir.
Öğrencilerin ahlaki değerlerle ilgili ön bilgilerini belirlemeye yönelik sorular sorulabilir. Öğrencilerden, ahlaki tutum ve davranışların bireyin hayatına etkileri bağlamında akıl yürütmeleri istenebilir. Bu şekilde değerlerle ilgili ön bilgileri belirlenir.
Ahlakın temel unsurları ile ahlaki değerlere uygun ticaret yapılması arasında köprü kurulabileceği gibi öğrencilerden küresel ısınma ve iklim krizi sorunlarının ortaya çıkış süreci ve çözümünü ahlak ilkeleri ile ilişkilendirmeleri istenerek gerçek yaşam ile köprü kurulabilir.
DKAB.9.4.1
Öğrencilerin İslam’da ahlakın mahiyetine yönelik merak ettikleri soruları soru kutusuna atması istenir (SDB2.1, E3.4). Ahlakın mahiyeti konusunda bilgilendirici metinler okunur (TDV İslam Ansiklopedisi gibi temel kaynaklardan ahlakla ilgili maddeler) öğrencilerden not tutmaları istenir. Bu aşamada Cornell tekniği kullanılabilir. İslam’da ahlakın mahiyeti konusunda öğrenciler elde ettiği bilgilerin doğruluğunu öğretmen rehberliğinde değerlendirir. Ahlakın kaynaklarının neler olduğu belirtilir. Ahlakın kaynaklarından aklın önemine de vurgu yapılır. Ahlakın din ile temellendirilmesi bağlamında ayet ve sünnet ışığında İslam’ın bakış açısı sunulur. Öğrenciler İslam ahlakının temelinde, insanların hem Allah’a (cc) hem de diğer canlılara karşı sorumluluklarına uygun davranışlar sergilemesi gerektiğini bilir. İslam’da ahlakın mahiyetine yönelik soru kutusuna atılan sorular cevaplanır. Bu aşamada soru turu tekniği kullanılabilir. İnsanın kendisiyle, çevresiyle ve Rabb’iyle doğru ilişkiler kurmasında ahlakın önemine dair öğrencilerden çıkarım yapmaları beklenir (E3.6). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında tanılayıcı dallanmış ağaç tekniği ve açık uçlu sorular kullanılabilir.
DKAB.9.4.2
Ahlakı oluşturan temel unsurların neler olabileceğine dair sorularla öğrenciler konu hakkında düşünmeye sevk edilir. Alınan cevaplar çerçevesinde öğrencilerin ahlakın temel unsurlarının adalet, şecaat, iffet ve hikmet olduğunu ifade etmeleri sağlanır. İnsanın düşünme, arzu ve gazap gibi konularda ölçülü olması, itidal üzere hareket etmesi, bedenî ve maddi hazlara aşırı düşkünlükten korunması konuları ilgili kavramlar bağlamında ele alınır. Bu süreçte köşeleme tekniği kullanılabilir. Öğrenciler ahlakla ilgili kavramları dikkate alarak bunlar arasında bütüncül bir bakış açısı oluşturur (OB1, E3.11). Öğrenciler adaletin doğruluk, denge, gerçeğe uygun hükmetme, doğru yolu izleme, dürüstlük, tarafsızlık anlamlarına geldiğini bilerek sosyal hayatta adaletli olmaya özen gösterir. Bu değerin kazandırılması için ahlaki muhakeme yaklaşımı kullanılabilir (D1.2). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında öğrencilerden değerlendirme metni yazmaları istenebilir. Bu metinler dereceli puanlama anahtarıyla değerlendirilebilir.
DKAB.9.4.3
Ahlaki tutum ve davranışların neler olduğu, bu tutum ve davranışlara niçin ihtiyaç duyulduğu öğrencilere sorularak alınan cevaplar değerlendirilir. Ahlaki tutum ve davranışlardan dürüstlük, yardımseverlik, sabır konuları ayet ve hadisler bağlamında ele alınır. Dürüstlüğün hayatın tüm yönlerini kapsaması bakımından ahilik kavramına değinilir. Bu kapsamda ahilik haftasında yapılan etkinliklere de dikkat çekilir. Toplumsal düzen için adabımuaşeretin önemine vurgu yapılır (SDB3.3, OB6). Bu bağlamda öğrencilerin söz ve davranışlarında tutarlı, tarafsız, doğru ve güvenilir olması hedeflenir (D6.2). Öğrencilerin gösterişten uzak bir şekilde karşılıksız iyilik yapması amaçlanır (D20.4). Öğrenciler, günlük hayatlarında etkilendikleri içsel ve dışsal faktörleri fark edip süreci sabırla doğru bir şekilde yönetmenin önemini fark eder. Bu değerlerin kazandırılmasında yaparak yaşayarak öğrenme yöntemi uygulanabilir (D12.2). Ahlaki tutum ve davranışlara olan ihtiyacın öğrenciler tarafından sorgulanması sağlanır (E3.4). Bu süreçte tartışma tekniği kullanılabilir (SDB2.1). Ahlaki tutum ve davranışların toplumsal düzene etkisiyle ilgili akıl yürütmeleri istenir. Öğrencilerden ulaşılan çıkarımları duvar gazetesi, hikâye tamamlama gibi etkinliklerle yansıtmalarına imkân verilir (SDB1.2). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında 3-2-1 kartı kullanılabilir.
DKAB.9.4.4
İsra suresinin 23-29. ayetleri, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yayımlanan matbu ve dijital meallerden bulunarak incelenir (OB2). Ayetlerin nüzul sebeplerine, ayetlerde geçen şahıslara, yerlere, konulara ve kavramlara yer verilir. Öğrenciler bu ayetlerde verilen mesajları çözümler ve sınıflandırır. Bu süreçte bilgi kartları kullanılabilir. Öğrenciler ayetlerde ele alınan konuları açıklar (SDB2.1). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında boşluk doldurma, doğru-yanlış, kısa cevaplı ve açık uçlu soru türlerinden oluşan çalışma yaprağı kullanılabilir.
Belirlenen bir kitabın veya bir filmin ahlaki erdemler bakımından incelenmesine ve sunulmasına imkân sağlanabilir. Öğrencilere uygulamalı etik konularında araştırma görevleri verilebilir ve öğrencilerin söz konusu araştırma görevlerini tercih edecekleri tarzlarda sunmalarına (rol oynama, dijital içerik hazırlama, eylem planı hazırlama, sözlü sunum, görsel sunum vb.) imkân verilir.
Ünite konularına dair temel kavramları kapsayan sade ve anlaşılır özetler hazırlanarak öğrencilere sunulur. Öğrencilere birebir veya küçük gruplar hâlinde bireysel ihtiyaçlarına göre daha yoğun bir destek sağlanır. Öğretim sürecinde görsel ve işitsel materyaller arasından çeşitli öğretim araçları kullanılır. Öğrencilerin öğrenme sürecinde aktif rol almalarını teşvik eden etkileşimli ve uygulamalı etkinlikler düzenlenir.
5. ÜNİTE: KUR’AN’A GÖRE HZ. MUHAMMED
-
KB2.3. Özetleme, KB2.13. Yapılandırma, KB2.14. Yorumlama
E3.4. Gerçeği Arama, E3.6. Analitik Düşünme, E3.11. Özgün Düşünme
SDB2.1. İletişim, SDB2.3. Sosyal Farkındalık
D4. Dostluk, D5. Duyarlılık, D14. Saygı, D15. Sevgi
OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı
DKAB.9.5.1. Hz. Muhammed’in (sav) beşerî ve peygamberlik yönünü özetleyebilme
a) Hz. Muhammed’in (sav) beşerî ve peygamberlik yönünü temel kaynaklardan yararlanarak inceler.
b) Hz. Muhammed’in (sav) özelliklerini beşerî ve peygamberlik yönü açısından sınıflandırır.
c) Hz. Muhammed’in (sav) beşerî ve peygamberlik yönünü öğrendiklerinden hareketle ifade eder.
DKAB.9.5.2. Hz. Muhammed’in (sav) örnekliğini esas alarak kendi bakış açısını yapılandırabilme
a) Hz. Muhammed’in (sav) neden örnek alınması gerektiğiyle ilgili çıkarımlarda bulunur.
b) Hz. Muhammed’in (sav) neden örnek alınması gerektiğiyle ilgili kendi bilgisi ile elde ettiği bilgiler arasında ilişki kurar.
DKAB.9.5.3. Kültürümüzde Hz. Muhammed (sav) ve Ehlibeyt sevgisini yorumlayabilme
a) Kültürümüzde Hz. Muhammed (sav) ve Ehlibeyt sevgisini inceler.
b) Kültürümüzde oluşan Hz. Muhammed (sav) ve Ehlibeyt sevgisini bağlamından koparmadan hayatı için anlamlı hale getirir.
c) Kültürümüzde Hz. Muhammed (sav) ve Ehlibeyt sevgisini doğru bir şekilde ifade eder.
DKAB.9.5.4. Ahzab suresinin 45-46 ve Nahl suresinin 43-44. ayetlerindeki mesajları özetleyebilme
a) Ayetlerde verilen mesajlarla ilgili çözümleme yapar.
b) Ayetlerde geçen konuları sınıflandırır.
c) Ayetlerde verilen mesajları açıklar.
Hz. Muhammed’in Beşerî ve Peygamberlik Yönü
Hz. Muhammed’in Örnekliği
Kültürümüzde Hz. Muhammed ve Ehlibeyt Sevgisi
Kur’an’dan Mesajlar
Ehlibeyt, hadis, hatemülenbiya, nübüvvet, peygamber, sünnet, tebliğ, tebyin, temsil, teşri, üsveihasene
Öğrenme çıktıları; 3-2-1 kartı, çalışma yaprağı, çıkış kartları, dereceli puanlama anahtarı, tanılayıcı dallanmış ağaç ve öz değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir.
Edebi metinlerden de yararlanarak Hz. Muhammed (sav) ve Ehlibeyt sevgisiyle ilgili bir fanzin hazırlama, performans görevi olarak verilebilir. Bu performans görevi “bilgi toplama, inceleme, yorumlama, dil ve anlatım kurallarına uyma, tasarım yapma ve sunma” ölçütlerine göre dereceli puanlama anahtarı ve öz değerlendirme formu ile değerlendirilebilir.
Sonuç değerlendirmede performans görevleri kullanılabileceği gibi yazılı yoklamalar da kullanılabilir.
Öğrencilerin Hz. Muhammed’in (sav) peygamberlerin sonuncusu olduğunu ve kendisine indirilen kutsal kitabın Kur ’an-ı Kerim olduğunu bildiği kabul edilir.
Soru-cevap tekniği kullanılarak Hz. Muhammed’in (sav) örnek oluşu ile ilgili öğrencilerin neler bildikleri ve ne öğrenmek istedikleri belirlenir.
Öğrencilere kimleri rol model aldıkları, bu kişileri seçme nedenleri ve bu kişilerden nasıl etkilendikleri sorulur. İnsan yaşamında “rol model” olgusunun önemi üzerinde durulur. Kur’an-ı Kerim'de Hz. Muhammed (sav) için üsveihasene ifadesi kullanıldığı vurgulanır. Bu şekilde Hz. Muhammed’in (sav) örnek şahsiyeti ile kendi yaşamlarını ilişkilendirmeleri amaçlanır.
DKAB.9.5.1
Öğrenciler “Hz. Muhammed (sav) kimdir?” sorusuna cevap bulmaya yönlendirilir. Hz. Muhammed’e (sav) peygamberlik görevi verilmeden önceki dönem coğrafi, sosyo-kültürel, ekonomik ve dinî açılardan ele alınır (E3.4). Dönemi yansıtan tarihi eserlerden, siyer kitaplarından, haritalardan, bilgi grafiğinden, belgesel ve filmlerden yararlanılabilir. Öğrenciler Hz. Muhammed’in (sav) beşerî ve peygamberlik yönünü temel kaynaklardan yararlanarak inceler. Hz. Muhammed’in (sav) beşerî ve peygamberlik özelliklerini ayetler ve hadisler çerçevesinde sınıflandırır. Hz. Muhammed’in (sav) tebliğ, tebyin, teşri, temsil görevlerine değinilir. Bu süreçte kavram haritaları kullanılabilir. Hz. Muhammed’in (sav) nasıl bir şahsiyete sahip olduğu onun hayatından örneklerle incelenir. Öğrencilerin Hz. Muhammed’in (sav) beşerî ve peygamberlik yönünü öğrendiklerinden hareketle ifade etmelerine imkân tanınır (OB1). Bu süreçte öğrencilerden “Bir beşer ve bir peygamber olarak Hz. Muhammed (sav) nasıl bir insandı?” konulu bir söyleşi yapmaları istenebilir (SDB2.1). Mevlid-i Nebî Haftası’nda yapılan etkinliklerden kısaca bahsedilebilir. Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında çalışma yaprağı kullanılabilir.
DKAB.9.5.2
Kur’an-ı Kerim’e göre ‘’Hz. Muhammed (sav) nasıl bir insandır, neden üsveihasene olarak nitelendirilmiştir?’’ sorularını yanıtlamak ve ilgili ayetleri tespit etmek amacıyla öğrenciler Kur’an-ı Kerim mealinden araştırma yapmaya yönlendirilir. Hz. Muhammed’in (sav) örnekliğini ilgili ayet ve hadisler üzerinden inceler. Bu aşamada üsveihasene kavramı analiz edilir. Öğrenciler ayetlerden hareketle Hz. Muhammed’in (sav) neden örnek alınması gerektiğiyle ilgili çıkarımlarda bulunur (E3.6). Bu süreçte kar topu (piramit) tekniği kullanılabilir. Hz. Muhammed’in (sav) neden örnek alınması gerektiğiyle ilgili kendi bilgisi ile elde ettiği bilgiler arasında ilişki kurmaları sağlanır (E3.11). Hz. Muhammed’in (sav) gençlerle olan iletişiminde onlarla olan dostluğuna ve dayanışmasına dair örnekler verilir (D4.2). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında 3-2-1 kartı kullanılabilir.
DKAB.9.5.3
Kültürümüzde yer alan Hz. Peygamber ve Ehlibeyt sevgisi ile ilgili şiir, naat, mevlit gibi eserler okunarak veya dinletilerek konuya ilgi çekilebilir. Öğrenciler Ali, Hasan, Hüseyin, Fatma ve Zeynep gibi isimlerin çokça kullanılmasının Hz. Peygamber ve Ehlibeyt sevgisinin göstergelerinden olduğunu örnekler üzerinden inceler (SDB2.3). Konuyla ilgili izlenimlerini bağlamından koparmadan doğru bir şekilde ifade eder. Öğrencilerin toplumumuzda Hz. Muhammed (sav) ve Ehlibeyti’ne duyulan bağlılık ve sevgi üstüne oluşmuş kültürel birikimi tanımalarına, ona saygı duymalarına, kültürel birikimden yararlanmalarına, onu korumalarına ve geliştirmelerine imkân sağlanarak onlara kültürel mirasa değer verme bilincinin kazandırılması amaçlanır (D5.3). Öğrencilerin kültürümüzdeki Hz. Peygamber ve Ehlibeyt sevgisine ilişkin duygu, düşü nce ve bakış açılarına saygılı bir tutum geliştirmeleri hedeflenir (OB5). Bu süreçte farklı duygu, düşünce ve inançlara karşı empati ile yaklaşarak kendisine, çevresine, içinde yaşadığı toplumun sahip olduğu millî ve manevi değerlere önem verir (D14.4,D15.1). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında tanılayıcı dallanmış ağaç kullanılabilir.
DKAB.9.5.4
Ahzab suresinin 45-46 ve Nahl suresinin 43-44. ayetleri Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yayımlanan matbu ve dijital meallerden bulunarak incelenir (OB2). Ayetlerin nüzul sebeplerine, ayetlerde geçen şahıslara, yerlere, konulara ve kavramlara yer verilir. Öğrenciler bu ayetlerde verilen mesajları çözümler ve sınıflandırır. Bu süreçte bilgi kartları kullanılabilir. Öğrenciler ayetlerde ele alınan konuları açıklar (SDB2.1). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında çıkış kartı kullanılabilir.
Öğrencilerin Hz. Muhammed’in (sav) örnekliği ve şahsiyeti ile ilgili hilyeişerif örneklerini araştırmaları, incelemeleri ve bunu bir sunu ile arkadaşlarıyla paylaşmaları sağlanabilir. Öğrencilerin öğrenme özelliklerine göre ürün oluşturmalarına (afiş, duvar gazetesi, rapor, vb.) fırsat verilebilir.
Ünite konularına dair temel kavramları kapsayan sade ve anlaşılır özetler hazırlanarak öğrencilere sunulur. Öğrencilere birebir veya küçük gruplar hâlinde bireysel ihtiyaçlarına göre daha yoğun bir destek sağlanır. Öğretim sürecinde görsel ve işitsel materyaller gibi çeşitli öğretim araçları kullanılır. Öğrencilerin öğrenme sürecinde aktif rol almalarını teşvik eden etkileşimli ve uygulamalı etkinlikler düzenlenir.
3 yorum:
Çok güzel
Bravo tebrikler 💛💛💛♥️♥️♥️😉😉😚😚
Slm
Yorum Gönder
Yorumunuz en kısa sürede yayınlanacaktır.